De tol van netto nul
Over energietekorten en miljarden onbedeelden door een stop van fossiele brandstof in 2030 of eerder
(The toll of net zero. On energy scarcity and billions of destitutes after a stop of fossil fuel before 2030. With an English abstract.)
Er verschijnen veel rapporten over de energietransitie, maar is die wel mogelijk? Zelfs voor een kort antwoord moet eerst enige achtergrond gegeven worden. De groei van hernieuwbare energie vlakt volgens een academische studie in de praktijk af tot een energie-plafond dat al in 2030 bereikt zal worden. Als die energie gelijkelijk verdeeld wordt, dan heeft de hele wereldbevolking minder dan een gematigde schatting van de energiebehoefte van het armste land ter wereld.
Zal dat overal ter wereld voldoende zijn? In de beschikbare energie zijn inbegrepen het gemeenschappelijk gebruik, ondersteunende diensten en verliezen. Het is lastig om per land na te gaan hoeveel energie totaal nodig is. Daarom is een andere indicatie gebruikt: stel dat iedereen ter wereld net zoveel energie wil hebben als geschat is voor inwoners van de armste (of zuinigste) landen, ook al is dat misschien meer dan nodig om te overleven. Als de één na de ander zich precies die hoeveelheid toeëigent, dan blijft niets over voor miljarden mensen, hier genoemd: de onbedeelden. Deze verdeling is te zien als een eenvoudig model van conflict. Nu valt met nul energie alleen te overleven door gebruik van land in de direkte omgeving maar dat is in de geïndustrialiseerde samenleving nauwelijks mogelijk. Dus het aantal onbedeelden is daar een redelijk nauwkeurig benadering van het aantal dodelijke slachtoffers. De onnauwkeurigheid zit vooral in de aanname dat anderen het niveau van de armsten krijgen.
Als iedereen bijna twee keer zoveel energie als in Mozambique kan gebruiken, dan zou er genoeg zijn. Ook als de hoeveelheid hernieuwbare energie in 2030 niet blijkt te zijn afgevlakt maar doorgroeit, zoals bijvoorbeeld de industrie voorspelt, dan is de gematigde schatting nog haalbaar, maar een twee keer hogere schatting van de armsten levert dan weer miljarden onbedeelden. Dit alles is bij benadering, want er zijn vele onzekerheden en veel details blijven hier onbenoemd. De ordegrootte van het aantal dodelijke slachtoffers blijft echter miljarden, naar het zich laat aanzien. Het gaat dus niet om een energietransitie maar om overleven.
De bijlage geeft een aantal grove schattingen maar bepaalt niet hoeveel doden te betreuren zijn als fossiele energie wordt gebruikt en we dus CO2 blijven uitstoten.
En nu? Een paar maatregelen liggen voor de hand, en moeten ook genomen worden. Er zijn echter vele redenen dat we wereldwijd gezamenlijk tot een verder antwoord moeten komen. Hoe dat zou kunnen staat in de andere notitie in deze reeks columns getiteld: 'U mag het zeggen. Een burgerberaad over de milieucrisis en wat verder nodig is'.
Arnold Bomans
23 februari 2021 | 